Blogberichten 2021

Zal Rutte zich laten leiden door de EU? Zelf komt hij niet verder dan uitstel van het Urgenda-vonnis. De stichting voelt zich gedwongen een nieuwe klimaatrechtszaak aan te spannen om de overheid een dwangsom op te leggen. De directeur zegt hier zelf over: “Ik wil niet terug naar de rechter, maar ik wil niet genaaid worden.” Plannen voor het verminderen van de uitstoot van CO2 blijven hangen in de modder van het polderoverleg. En de regering die knopen kan doorhakken is demissionair. Het kabinet en de Tweede Kamer liggen in de zon alsof er niets aan de hand is.

Twee punten uit de Europese plannen maken mij oprecht vrolijk. Ten eerste is er sprake van een visie. Problemen worden niet steeds verder geanalyseerd en onderzocht. Men zoekt naar samenhang. Veel van de klimaatproblemen worden op een te kleine schaal bestudeerd zoals met stikstof of PFAS. Maar voor de aanpak van het geheel heb je alle oplossingen bij elkaar nodig.

Het tweede is dat er nu een totaalplan ligt. Dit plan kan nog op een flinke discussie rekenen. En hier wordt iedereen wakker van. En ja, het plan gaat geld kosten. Ondernemingen zullen de kosten doorberekenen aan consumenten die steeds bewustere keuzes zullen maken. Wie weet zal het ook banen kosten, maar aan de andere kant levert het ook nieuwe banen op in de innovatieve branches die nodig zijn. Dus parlementen en vakbonden zullen protesteren. Men zal een vorm vinden om dit soort effecten te compenseren. En dat daar geen geld voor is kunnen we, gezien de covid-maatregelen, niet meer zeggen.

Burgers en ondernemingen krijgen zeker te maken met deze plannen. Van groot tot klein en van commerciële organisaties tot de zorg. Ga de dialoog aan maar raak niet oververhit want dat is ook niet goed voor het klimaat.

De aanvraag moet bij de gemeente gedaan worden. En daar bleek dan als reden van het achterwege blijven van een aanvraag, de bemoeiingen van de gemeente. Voorbeeld was een situatie van een vrouw in de bijstand waar de stofzuiger van kapot ging en die met die stofzuiger achter op de fiets bij het loket moest aantonen dat die stofzuiger echt kapot was.

Opvallend was het grote aantal kleine zelfstandigen die ook geen gezeur van de gemeente wilde en hun inkomsten privé wilde houden en dus ook geen uitkering aanvroegen.

Bekend is hét voorbeeld van een vrouw waarvan de uitkering gekort werd, omdat haar moeder boodschappen voor haar deed en betaalde. Hetgeen aangemerkt werd als extra financiële inkomsten. En dat moet de gemeente weten. De inkomsten van iemand in de bijstand moet bij de gemeente gemeld worden, zodat die de uitkering kan aanpassen. En vergeet je dat, dan moet je terug betalen. Iedereen kent inmiddels de problemen daarvan bij de kindertoeslag. Dat gaat dus niet werken, ook hier niet.

De regelgeving of de wetten zijn zodanig gemaakt dat de overheidsinstanties die niet goed kunnen uitvoeren. Ze zijn gebaseerd op het wantrouwen door de overheid naar de burgers toe, terwijl de burgers de overheid wel moeten vertrouwen. En in plaats van het opheffen van dit soort regels worden ze verbeterd. Met als effect meer regels die het nog ingewikkelder maken. Of wordt de dienstverlening gratis gemaakt.

Er heerst nog een idee dat de overheid met regels wel kan bepalen hoe dingen moeten verlopen. Dat bleek ook bij de corona maatregelen. Er is echter een andere werkwijze nodig. Waarom dat wantrouwen? De meeste burgers deugen. En accepteer als overheid dat er dingen wel eens anders gaan dan de regeling. Geef burgers dus meer ruimte voor eigen manier van handelen. Dat werd ook geaccepteerd bij de steunmaatregelen voor bedrijven.

Maar een ander oud idee is namelijk het basisinkomen. Geef een standaard korting aan alle laagstbetaalden op hun inkomstenbelasting. Voor iedereen dezelfde regeling en dan kan men als burger zelf uitmaken waar dat geld aan besteed moet worden. Dan hebben de burgers een eigen verantwoordelijkheid en de overheid biedt een ondergrens voor het inkomen. Maar ik laat graag anderen aan het woord voor een beter idee. Als dat de zelfstandigheid van de burgers maar recht doet en het wantrouwen opheft.

Er zijn nog enkele experimenten met het basisinkomen in het land gaande en misschien pakken die goed uit. Maar het risico bestaat dat het kind met het badwater weggegooid wordt. Want eerst en met voorrang moet het standpunt van het wantrouwen verlaten worden. Dan ontstaat er ruimte voor een nieuwe aanpak.

De overheid is de regering met het parlement, gekozen door de burgers. En dat zijn wij. Het parlement bestaat uit de meerderheid van VVD en het CDA als rechtse partijen. De linkse partijen hebben geen meerderheid, dus als er gestemd gaat worden is het lastig winnen. En de voorstellen van de regering zijn vooral gericht op de welvaart en de groei, niet op behoud van het milieu. Dat doet mij denken aan de uitspraak: “Geef het volk hun brood en spelen en zij zullen gelukkig zijn” van Julius Caesar. Of anders gezegd: “wiens brood men eet, wiens woord men spreekt”. Vastgesteld is al dat de gekozen leden van de Tweede Kamer te weinig ruimte hebben of nemen. Van de fracties wordt discipline geëist. Tegen stemmen is niet gewenst.

En als de democratische regels niets opleveren, springen protestpartijen zoals Milieudefensie actief in dit gat en spreken de overheid hierop aan. In dit kader past ook de uitspraak van de rechter over de eis van Urgenda. Als de politiek het vertrouwen van de burgers wil blijven houden, zal zij zich betrouwbaarder moeten opstellen. De overheid is door deze uitspraak in een lastig parket gekomen en heeft een terechtwijzing gekregen. Dit is serieus en de wereld kijkt toe. Ook al gaat Shell in hoger beroep, dan is de uitvoering van het vonnis per direct verplicht.

Deze wereldschokkende uitspraak van de Nederlandse rechter is goed voor het milieu en de ondernemingen. Want niet alleen burgers kunnen worden aangesproken op milieu overtredingen, maar nu worden ook bestuurders van ondernemingen gewezen op hun verantwoordelijkheid voor het milieu en de leefomgeving van mensen waar ook ter wereld. Een verantwoordelijkheid die verder reikt dan de fysieke grenzen van de onderneming. De natuur kan opgelucht adem halen.

De premier kan zich niet herinneren dat er over Omtzigt gesproken is. Maar een toevallige opmerking van hemzelf dat hij via via geïnformeerd was dat hij toch had gesproken over Omtzigt, nog voor de Tweede Kamer over de gespreksnotities beschikten, was het begin van een urenlang debat.

Ontdaan van het ‘via via’ rookgordijn is de kern van het debacle het volgende: De premier als voorzitter van de ministerraad heeft zich bemoeid met de positie van een gekozen lid van Tweede Kamer. Een lid dat bekend staat als ‘lastpak’, als ‘waakhond van onze rechtstaat’. Hij is ook een gekozen Tweede Kamerlid met heel veel voorkeursstemmen. Een lid dat wijst op de versterking van de tegenstem van de Tweede Kamer.

Wat de premier ook bedoeld heeft, hij had in de verkennende gesprekken nooit over de positie van Omtzigt mogen praten. Hier blijkt het gebruik van de machtspositie uit van de premier. En dat dan ook nog ontkennen en vergeten? De rijen in de Tweede Kamer sluiten zich en met uitzondering van de VVD wordt een motie van afkeuring aangenomen. Een motie van wantrouwen haalt het net niet omdat de belangrijkste partijen het demissionaire kabinet niet naar huis willen sturen maar het scheelt niet veel.

Het debat is een voorbeeld van de werking van macht en tegenmacht. Maar de macht van de bestuurder reikt regelmatig verder dan aanvaardbaar is, waardoor tegenmacht geen kans krijgt. Het debacle in Den Haag laat ons zien dat als macht en tegenmacht niet in balans zijn dit ten koste gaat van de democratie en daarmee raakt het ook de essentie van vertegenwoordiging.

Wat me ook opvalt is dat veel van de ontwerpen erg tijdgebonden zijn, gericht op de corona crisis. Maar daar moet de verkiezing niet over gaan. Die moet gaan over hoofdzaken en richting. De verkiezingen zouden moeten gaan over welke overheid wij ons wensen. Niet alleen tijdens maar ook ná corona.

Een goed voorbeeld is de Partij voor de Dieren. Het eerste punt in hun verkiezingsprogramma is 75% minder dieren in de veehouderij, om hiermee nieuwe pandemieën te voorkomen. Een duidelijk hoofdthema dat richting geeft. Je kan het er niet mee eens zijn, maar duidelijk is het wel. Wat zeggen de verschillende partijen over het klimaat, de economische groei, de positie van burgers ten opzichte van bedrijven?

Het valt me op dat rechtse partijen als VVD en CDA geen lastige boodschap willen brengen. Meer huizen zonder oplossing voor het klimaat. Doorgeschoten marktwerking rechtzetten, maar wel economisch groeien als oplossing om uit de crisis te komen. Deze partijen willen de kiezers laten geloven dat het allemaal wel goed komt als in een sprookje, waarin men nog lang en gelukkig leeft. Maar ik vrees dat het helemaal niet goed komt met het klimaat als die partijen groot worden.

De geschiedenis van de mensheid toont een ander beeld. Door de jaren heen hebben wij ons met name ontwikkeld door van ramp naar ramp te gaan met daartussen perioden van welvaart. We hebben nu vrijwel ongestoord 75 jaar van onze welvaart kunnen genieten. Ik sluit dus niet uit dat er weer een periode nadert die veel lastiger is en veroorzaakt wordt door ons eigen gedrag.

Ik vraag mij dan ook af of we met voldoende mensen bereid zijn het roer om te gooien en van koers te wijzigen. Niet langer streven naar nog meer economische groei, als we weten dat groei in ons land ten koste gaat van het welzijn van bevolkingsgroepen elders in de wereld. Een meer evenwichtig belastingklimaat, ook voor internationale bedrijven, zodat er meer financiële ruimte en werkgelegenheid komt in zowel de sociale voorzieningen als de zorg en het onderwijs. Minder individueel, meer collectief.

Zo vreest de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) dat de organisatie Inlichtingenbureau (IB) haar zaakjes niet op orde heeft. Dit bureau kan door alle gemeenten ingeschakeld worden om de gegevens van personen te controleren door digitale bestanden van overheidsinstanties aan elkaar te koppelen. Doordat niet bekend is welke algoritmes er gebruikt worden, kan ook niet vastgesteld worden of de uitkomsten zuiver zijn en er bijvoorbeeld niet gediscrimineerd wordt.

Dat was bijvoorbeeld het geval bij de bekende uitvoering van de kinderopvangvergoeding. Ook toen werden algoritmes gebruikt zoals ‘buitenlandse achternaam’ en de ‘alleenstaande vrouw met kinderen’. Scoorde het systeem personen met relevante gegevens dan werden ze als potentiële fraudeurs aangemerkt. Dat werd bovendien aan alle bekende instanties doorgegeven en iedereen weet wat het voor moeite het kost om van een bestaand stigma af te komen.

De AP komt er nu achter dat de vrouw uit Wijdemeren, die € 7000,00 bijstand moet terugbetalen aan de gemeente, door het IB is opgespoord. De gemeente zelf kan niet aangeven hoe dat gebeurd is. Ze kregen de gegevens door van het IB en die weten het ook niet. De algoritmes zijn nooit boven tafel geweest. Binnen vele organisaties heeft men geen idee van het gebruik van algoritmes.

Door gebrek aan nuance bij het toepassen van algoritmes krijgen mensen ten onrechte een etiket opgeplakt, waar ze de oorsprong niet van kennen en er ook vrijwel niet vanaf komen. Terwijl het bij besluiten, die deze mensen aangaan, wel gebruikt wordt.

Dit lijkt veel op “Big brother is watching you”. Je wordt in de gaten gehouden terwijl je denkt dat het niet zo is. En dan kan je ook nog onbewust een niet gewenste richting uitgestuurd worden.

Maar nu even dichter bij huis. Wat weet jij van het gebruik van algoritmes? Als je direct denkt dat deze voor jou niet voorkomen, dan is mijn eerste gedachte dat je verkeerd geïnformeerd wordt. Het is namelijk zo wijd en zijd

verbreid. En de gevolgen raken je direct.

En terwijl ik deze woorden schrijf, zie ik en hoor ik een jonge, Afro-Amerikaanse vrouw, in een prachtig gele jas…die met haar gedicht vanaf het centrum van de macht in Amerika, bij de inauguratie van Jo Biden, de wereld verrijkte met haar bijdrage. Amanda Gorman. 22 jaar

De heuvel die wij beklimmen(. om de verdeeldheid achter ons te laten)

En ook als je de Engelse taal niet meteen verstaat dan kun je ( kan nog als je het even opzoekt) geraakt worden door de hartstocht van hoe ze voordraagt, hoe ze woorden tot leven brengt in gebaren en uitdrukking, poëtische taal waarin ze droomt van een wereld, die eenheid uitstraalt, kloven overbrugt, geweld achter zich laat, ieder kind de kans geeft om op te groeien tot wie zij of hij kan en wil zijn. Waar mensen samen onder de wijnrank en de vijgenboom zitten, ( vine and figtree)dicht zij. Bijbelse taal .

Ze eindigde met de woorden:

Er is altijd Licht

alleen als we dapper genoeg zijn om het te zien;

er is altijd licht

alleen als we dapper genoeg zijn om het te zijn .

Licht, sleutelwoord in het evangelie van Johannes, evenals Liefde.

Liefde in het beeld van de wijnstok waar we over hoorden.

Wijn en wijnstok, veel gebruikte symbolen in het eerste en tweede testament.

Noach, de eerste wijngaardenier, hij werd dronken van de eerste vruchten.

De verspieders die uit het beloofde land terugkwamen met onvoorstelbaar grote druiventrossen, land van de toekomst, daar kun je een nieuw leven opbouwen.

De wijngaard, de wijnstok als beeld van die toekomst… van liefde , lees het Hooglied er nog maar eens op na.

De profeten zien in de wijngaard het volk Israël, waar de Eeuwige de wijngaardenier van is. Een wijngaardenier, een wijnboer die zijn geliefde wijnstokken bemest, snoeit en uitziet naar de vruchten. Zo wil hij, de God van Israël, voor zijn volk zorgen en hen tot zegen zijn.

Ook wanneer zijn volk Hem teleurstelt, de wijngaard tot een woestenij wordt, blijft zijn trouw aan dit volk bestaan.

Israël zal opnieuw tot bloei komen, ranken zullen vrucht dragen, zo…dat de hele aarde met vruchten zal worden overdekt. ( Jesaja 27, 2-6)

Dat visioen, wordt afgebeeld boven het heilige der heilige in de tempel, een enorm gouden beeld van een hoge wijnstok met ranken zo groot als een mens.

Daarin besloten het visioen van die messiaanse droom, recht en vrede voor ieder mens, een wereld waar niemand meer honger of dorst lijdt.

De wijnstok een steeds weer terugkerend teken van hoop in Israël, van messiaanse tijd.

70 jaar na Christus wordt die tempel door de Romeinse overheerser, inclusief dat beeld , van de toekomst, vernietigd, met de grond gelijk gemaakt.Aan het einde van die eerste eeuw leeft een gemeenschap van Joodse Christenen in Klein -Azië. Het zijn zware tijden, onrecht en vernietiging …hoe verder, wat is er overgebleven van al hun dromen..

In hun midden een oude man: Johannes, één van de eerste volgelingen van Jezus , hij verkeerde in de kringen van die wonder-baarlijke mens vol van God.

Hij vertelt over die tijd, schrijft erover en maakt voor zijn gemeente in zijn

verhalen Jezus zichtbare wekelijkheid.

Jezus als degene die hen toespreekt, die hen de weg wijst naar het rijk van recht en vrede, zoals dat beeld van die wijnstok en zijn vruchten dat in de tempel deed.

In hem , Jezus zagen ze niet alleen licht in de duisternis, een weg om te gaan, brood om te leven, maar ook de wijnstok die ons uitnodigt vrucht te gaan dragen. Ik ben die weg…dat licht… horen ze hem zeggen. Ik ben

Ik ben, oude bekende woorden van de traditie waarin ze opgroeiden. Ik ben, die ik ben, Ik zal er zijn…. wat er ook gebeurt.

Ik ben de ware wijnstok, wie in mijn Liefde blijft, die zal vrucht dragen, woorden van deze dag. Het woord ware betekent in het Grieks…geloofwaardig, betrouwbaar, buitenkant en binnenkant zijn één,

Let op, hij, Jezus is niet de wijngaard die het volk Israël verbeeldt, hij is de wijnstok in de wijngaard van zijn volk, waar wij ons, christenen, aan mogen hechten , vrucht mogen gaan dragen. De Eeuwige, God zelf, is de wijngaardenier, die toeziet hoe de ranken tot bloei komen.

Niet iedere rank draagt vruchten, er zijn er die verdorren, er zijn er die wrange vruchten voortbrengen, hoorden we in de lezing. Zij worden gesnoeid, in het vuur gegooid en verbrand.

Dat klinkt wel heel hard, zeiden we tegen elkaar in de voorbereiding.

En toch… juist door het snoeien en bijsnoeien van wat onvruchtbaar is, groeien er rijpe, volle trossen druiven aan de ranken, een omvormingsproces.

…de as van het vuur, de verdorde takken, kunnen voeding geven aan de aarde, zodat nieuwe groei mogelijk is.

Wrange vruchten, verdorde takken….omvormen….het bracht me bij het artikel in TROUW afgelopen donderdag.

‘Kerk doet iets fundamenteel fout als jongeren opzeggen’…

Hoe worden we als kerken een rank waaraan volop nieuwe druiventrossen groeien. Daarin klinkt voor mij de vraag door of we het aandurven om oude patronen, oude ranken bij te snoeien,of zelfs misschien wel te snoeien. Hoe kunnen we verbonden blijven met elkaar oud en jong.

Een grote uitdaging…waar veel lev voor nodig is, maar de beeldspraak van die snoeiende wijngaardenier kan ons misschien helpen. Wat laat je staan, wat zal wellicht nog vrucht gaan dragen en wat kan echt weg…. wat ons kan helpen bij die beslissingen.

Blijf in mijn Liefde, zoals de Vader mij heeft liefgehad, zegt Jezus…. en

houd je aan mijn geboden, zoals ik me aan de geboden van mijn vader heb gehouden.

Daardoorheen klinken de woorden van oudsher…Heb God lief boven alles en heb lief de mens die is als jij.

Niet het vingertje van ..je moet, je zal. Maar een uitnodiging, een opdracht staat er in de Willibrord vertaling.

De zusters van Grandchamp, dit jaar onze hulp bij het vorm geven van de gebedsweek voor de eenheid, maakten ook een liturgie voor de viering van deze morgen. Vanuit hun eigen gebedstradities stellen zij drie momenten voor van lezingen, gebeden, en stiltes Ieder moment heeft een eigen thema.

Als eerste, de eenheid van de hele persoon, hoe blijf ik verbonden met de wijnstok die Jezus heet, kan ik me toevertrouwen aan de Liefde van de Eeuwige, hoe draag ik vrucht, wat moet er in mij bij gesnoeid worden, of zelfs verwijderd. Mijn valkuilen, wie heeft ze niet, hoe val ik er niet weer in. Een levenslang groeiproces.

Als tweede moment, de zichtbare eenheid van Christenen in de wereld.

Hoe slechten we de muren die ons scheiden, niet alleen in Driebergen, in Nederland…wereldwijd.

Verbondenheid met Christus vraagt om verbondenheid met anderen, en

om dat zichtbaar te maken reikten de zusters een beeld aan.

Heel klein en heel voorzichtig ( vanwege Corona) hebben wij dat vorige week vastgelegd in een filmpje. Na de uitleg zal het worden vertoond.

En als derde moment noemen de zusters de eenheid van alle mensen en de hele schepping.

Ieder mens is welkom bij de Eeuwige, zo bidden zij.

En zeggen zij:

We mogen dankbaar zijn voor de veelheid aan culturen en volken, geloofsuitingen en tradities. Laten we opstaan tegen onrecht en haat , tegen discriminatie van ras, geslacht en religie.

Overwin de angst voor mensen die niet hetzelfde zijn als wij.

Een heel oude vriendin van mij drukt me bij ieder bezoek op het hart dat ik niet moet vergeten dat wij allelen kinderen van één Vader zijn.

En voegde ze er, tot mijn verwondering, de Geest van de Eeuwige is in ieder geloof, in ieder mens aanwezig, of je nu moslim bent of hindoe, of christen zoals wij….God is groter dan wij kunnen bevatten.

Deze week hebben we als kleine groep gelovigen, komend uit verschillende kerken in Driebergen ons één in onze verscheidenheid gevoeld.

Gedragen door Licht en Liefde.

Die Liefde, dat Licht mogen we uitdragen,

Ik ben de ware wijnstok, blijf in mijn Liefde, wees een Lichtdrager.

Er is altijd Licht

alleen als we dapper genoeg zijn om het te zien;

er is altijd Licht

alleen als we dapper genoeg zijn om het te zijn .

sprak die jonge vrouw de wereld toe,

Dat het zo moge zijn

Dat het zo moge zijn

Amen